Với tác dụng che chắn nắng gió, mành là một sản phẩm đặc trưng trong không gian kiến trúc vùng nông thôn Bắc bộ. Nghề truyền thống làm mành tre Làng Cuông (hay còn gọi là thôn Đa Quang) thuộc xã Dị Chế, huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên. Nghề làm mành tre đã góp phần giải quyết việc làm, đem lại thu nhập cho người dân địa phương lúc nông nhàn mà còn giúp gìn giữ nét văn hóa làng quê Việt.
Theo các bậc cao niên ở làng Cuông, nghề làm mành tre xuất hiện ở đây từ năm nào thì không ai còn nhớ. Tuy nhiên, nó cũng đã có tuổi đời hàng trăm năm và gắn liền với câu ca “Mành Cuông, chiếu Hới”.
Những năm 80 của thế kỷ trước chính là “thời kỳ huy hoàng” vì cả làng làm nghề và không khí lao động lúc nào cũng đông vui, náo nhiệt. Từ trẻ nhỏ tới người già không ai là không biết nghề. Thậm chí, người dân ở các thôn lân cận cũng tìm đến để học hỏi.
Đã có thời điểm, mành làng Cuông làm ra đến đâu bán hết đến đó. Sau này, với sự tiến bộ của xã hội, chiếc mành tre dần bị mất đi để thay vào đó là những loại cửa được thiết kế theo kiểu hiện đại nên chỉ còn lác đác một số ngôi nhà hay quán nhỏ ven đường là còn dùng loại mành tre này.
Đây là nghề truyền thống đã có từ lâu đời, nuôi sống dân làng trong những lúc nông nhàn hay những ” ngày Tám, tháng Ba”. Đối với người dân nơi đây, việc làm mành không những tăng thu nhập cho gia đình mà còn là niềm vui, là những phút thư giãn quý giá. Chính vì vậy, từ người già đến trẻ nhỏ đều rất hăng say, miệt mài với công việc. Đôi bàn tay khéo léo của những “nghệ nhân vót nan” đã biến những cây tre làng gai góc, chắc chắn thành những chiếc nan mành mảnh dẻ, nuột nà để tạo nên chiếc mành tre đậm đà bản sắc văn hóa Việt.
Chiếc mành ngày nay không chỉ được làm từ tre mà còn được làm từ nứa và các loại cây họ tre nên được người dân rất ưa chuộng. Chiếc mành theo lối truyền thống của làng Cuông là mành nan nhỏ, đòi hỏi sự tỉ mẩn và khéo léo của bàn tay người thợ. Để có chiếc mành bền và chắc, phải lựa chọn những cây nứa già. Sau khi cưa thành các đoạn dài khoảng 2m hoặc 3m theo khổ rộng của những tấm mành, người thợ sẽ pha từng mảnh rồi chẻ thành những chiếc nan nhỏ. Mành muốn đẹp thì nan phải được chẻ và vót thật đều.
Làm mành là nghề thủ công, mọi công đoạn từ cưa nứa, chẻ nan, đan mành đều cần đến đôi bàn tay khéo léo, tỉ mỉ của người thợ. Nứa để làm mành phải chọn cây nứa già, gióng dài, có như vậy mành mới bền. Mành có đẹp, nan có đều hay không lại hoàn toàn phụ thuộc vào đôi bàn tay vừa khoẻ, vừa khéo của người chẻ nan. Sau khi được tuyển chọn, cây nứa được cắt ra từng đoạn theo kích cỡ từng loại mành, pha ra từng mảnh rồi chẻ thành từng nan.
Chiếc mành tre được treo ở trước cửa ra vào, ở cửa sổ; hay được buông rủ nơi bàn thờ tổ tiên, nơi cửa đình, cửa đền… Ngoài tác dụng che chắn nắng, gió, bụi bặm, các côn trùng( ruồi, muỗi… ) nó còn như một sản phẩm thể hiện nét văn hóa của người dân Việt. Thường ngày ở mỗi gia đình, chiếc mành được vén lên để trong nhà được thoáng khí, sáng sủa nhưng đến mỗi bữa ăn hay những lúc nghỉ trưa, những khi có việc bàn bạc trong gia đình, nó được hạ xuống tạo ra sự kín đáo, tránh sự phô trương, ầm ĩ… Còn ở các hàng quán trong chợ quê hay các quán ven đường, chiếc mành cũng được sử dụng để che chắn cho mỗi thực khách khi bước chân vào sẽ được thưởng thức trọn vẹn hương vị đồng quê.
Ngày trước, mành tre được sử dụng rất phổ biến, nay với sự phát triển khoa học kỹ thuật, sự tiến bộ của xã hội, chiếc mành tre dần bị mất đi, thay vào đó là những loại cửa được thiết kế theo kiểu hiện đại. Các nhà hàng mọc lên san sát, chỉ còn lác đác một số ngôi nhà hay các quán nhỏ ven đường còn giữ lại được nét văn hóa mành tre này, và với việc bê tông hóa kênh mương, đường làng, ngõ xóm đã làm biến mất những rặng tre, những lũy tre làng. .Nhưng vẻ đẹp giản dị, mộc mạc của những chiếc mành tre thì cũng không bao giờ mất đi. Người sử dụng kết hợp giữa cái lộng lẫy, sang trọng của kiến trúc hiện đại với nét cổ điển, trầm mặc của chiếc mành tre dân dã, tạo một không gian thoáng đãng với ánh sáng tự nhiên, mang đến cảm giác thoải mái, thư thái bình dị của chốn thôn quê giữa lòng thành phố. Những chiếc mành tre được bày bán rất nhiều và được tiêu thụ với một số lượng lớn bởi những tác dụng thiết thực của nó trong cả đời sống văn hóa và thẩm mỹ.
Mỗi chiếc mành tre là sự kết tinh mồ hôi, công sức, tinh thần hăng say lao động, lòng nhiệt huyết của những người dân chân chất chốn thôn quê. Nghề làm mành tre làng Cuông vẫn đang được duy trì từng ngày, sản phẩm của làng không những chỉ tiêu thụ trong tỉnh mà còn được bán sang các tỉnh lân cận ở trong Nam, ngoài Bắc.
Tìm về làng Cuông không khó, những con đường làng đã mở rộng sẵn sàng cho những chuyến ghé thăm của bạn. Làng Cuông chỉ cách Phố Hiến ( Tp Hưng Yên) khoảng 15km. Sẽ cực kỳ thú vị nếu bạn có một hành trình tham quan Phố Hiến với những di tích cổ kính, linh thiêng – về thăm làng nghề mành Cuông, cùng ăn, cùng chơi, cùng chuốt nan dệt mành với người dân để cảm nhận được hết những vất vả nhưng rất đỗi thân thương của cuộc sống thôn quê.
VỀ LÀNG
Hotline: 037 38 39 088
Email: admin@velang.vn
Website: https://velang.vn
Social Network: Facebook – Youtube – Instagram
