Làng nghề chạm khắc đá Ninh Vân thuộc làng Xuân Vũ, xã Ninh Vân, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. Đây là nơi có nghề chạm khắc cổ truyền nổi tiếng khắp cả nước đang vươn lên mạnh mẽ và từng bước khẳng định thương hiệu “làng đá mỹ nghệ”.
Theo các cụ cao niên trong làng kể lại, xưa kia, nơi đây đã nổi tiếng với nghề làm tượng đá cho Kinh thành và đền chùa ở Hoa Lư, từ thời các vua Đinh (968 – 980), Tiền Lê (980 – 1009). Những người dân làng nghề cũng đã từng tới Thăng Long, theo Vua Lý Thái Tổ sinh cơ lập nghiệp, tạo nên những bức tượng đá, thành quách và chùa chiền từ thời Lý (1010 – 1225) qua thời Trần (1225 – 1400), nhà thờ đá Phát Diệm (Kim Sơn, Ninh Bình) nổi tiếng cũng là do những người thợ nơi đây tham gia xây dựng. Một tuyệt tác thuộc dòng tâm linh được các nghệ nhân Ninh Vân thiết lập kỷ lục đó là 500 vị La Hán đang được trưng bày tại chùa Bái Đính.
Đến nay làng nghề đã có bề dày lịch sử gần 500 năm
Tương truyền rằng, ông tổ nghề của làng tên là Hoàng Sùng, người làng Nhồi (Thanh Hóa) ra Ninh Vân sinh sống, lập nghiệp và truyền nghề lại cho con cháu.
Ngày nay tại làng Xuân Vũ vẫn còn lưu giữ cặp rồng đá tại đền thờ Đức ông thần hoàng làng Hoàng Sùng có niên đại cách đây 700 năm. Rồi thì ngay tại nơi chôn nhau cắt rốn của mình, cách đây hơn 100 năm có lẻ, những người nông dân – thợ đá – nghệ sĩ chân quê ấy đã để lại một ngôi đình làng Xuân Vũ – một tác phẩm nghệ thuật trác việt – hoàn toàn bằng đá sau khi được giao trọng trách phục dựng lại một công trình tâm linh ra đời vào năm 1730, thời vua Lê Cảnh Hưng.
Thuở ban đầu, những người thợ chế tác đá Ninh Vân thường chỉ làm những sản phẩm đơn giản phục vụ chính cuộc sống thường ngày của người nông dân như cối giã, cối xay, trục lăn lúa… mà thôi. Song vốn là những người thợ – nông dân mang tâm hồn nghệ sĩ, chỉ một thời gian ngắn sau, tay nghề của họ đã thăng hoa với những tuyệt tác bằng đá ra đời hoàn toàn bằng phương pháp thủ công. Chính những người nghệ nhân đã biến những hòn đá xù xì, vô tri vô giác thành những sản phẩm độc đáo mang đầy tính nghệ thuật. Các sản phẩm đá Ninh Vân xuất hiện ở nhiều nơi như tượng Bác Hồ ở Nghệ An, cụm tượng đài Nghĩa trang Trường Sơn, tượng đài TNXP chống Mỹ cứu nước ở Quảng Trị, tượng Mẹ Suốt ở Quảng Bình,.. đều được chạm khắc tinh tế, sống động, đường nét tao nhã, uyển chuyển, mềm mại, bởi đôi bàn tay và khối óc của các nghệ nhân.
Khi đến nơi đây bạn sẽ choáng ngợp trước kiến trúc nơi đây. Đình Ninh Vân được làm 100% bằng đá khối nguyên chất của núi Hoa Lư. Ngôi đình quy tụ những tay thợ đá tinh xảo nhất, hì hục, kỳ công làm trong mấy năm ròng mới xong. Chẳng thế mà những cột đá cao sừng sững chạm hình rồng phượng quấn quanh lồi lõm đến lạ. Không một vết xước, chẳng một điểm khuyết trên hệ thống kiến trúc đã đem lại cho đình làng một vẻ đẹp hoàn mỹ mà ấm cúng, uy nghi.Tiền đường của đình gồm có 3 gian. Bên trong có 12 cột cái và 12 cột quân bằng đá được điêu khắc tinh xảo, kết nối với nhau rất chắc chắn và vững trãi. Các cột cái được trạm khắc rồng, các cột con được trạm khắc cỏ cây hoa lá, chim muông, đặc biệt là 4 cây đại diện cho 4 mùa: Xuân, hạ, thu, đông với Tùng, Trúc, Cúc, Mai.Mỗi cây cột đá trong Tiền đình cao hơn 4m. Các cột, kèo, vì được gắn kết với nhau bằng các mộng. Ngôi đình không chỉ là nơi tổ chức các lễ hội lớn trong làng mà còn là nơi tổ chức lễ giỗ cụ tổ làng nghề đá Hoàng Sùng. Đây là lễ lớn nhất trong năm diễn ra vào ngày 16/8 âm lịch.
Không chỉ nổi tiếng với đình làng bằng đá, làng đá Ninh Vân hiện được nhiều người biết đến với cổng làng hoành tráng nhất Ninh Bình. Bức cổng được xây dựng hoàn toàn bằng đá xanh nguyên khối, với những họa tiết đục nổi tuyệt đỉnh. Cổng làng cao hơn chục mét, rộng gần 20m làm bằng đá xanh với nhiều khối cỡ lớn. Cổng được thiết kế kiến trúc cổng tam quan với một cổng chính giữa rộng và cao lớn, hai bên là hai cổng nhỏ, bên cạnh đó là nhiều công trình phụ trợ khác.
Ngoài ra bạn sẽ bất ngờ khi tận mắt nhìn thấy những ngôi nhà đá trứ danh cuối con ngõ nhỏ ở thôn Thượng. Ngôi nhà đá nhỏ bé, xinh xắn làm từ năm 1930 lọt thỏm giữa những hàng cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Ngôi nhà đá của ông Lương Văn Xiển là một trong những ngôi nhà đá còn sót lại tại nơi đây, nó được làm từ năm 1934. Đã hơn 84 năm nhưng căn nhà đá vẫn sừng sững như một chứng nhân của thời gian. Ông Xiển từng là một trong những thợ chế tác đá giỏi có tiếng trong làng.
Những tác phẩm của những bậc tiền bối tại làng Ninh Vân giờ đây vẫn vẹn nguyên và mãi ở đó, nó sẽ mãi là niềm tự hào của người dân làng Ninh Vân. Để tiếp nối những tinh hoa của nghề chạm khắc đá những người thợ đã biến những hòn đá trở nên tinh xảo, có hồn và rồi để tự hào với thế giới nhờ chính những tác phẩm của những nhà điêu khắc tài ba.
VỀ LÀNG
Hotline: 037 38 39 088
Email: admin@velang.vn
Website: https://velang.vn
Social Network: Facebook – Youtube – Instagram
