Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

Làng tơ tằm Vọng Nguyệt

Làng Vọng Nguyệt thuộc xã Tam Giang, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh, một ngôi làng nằm lơ thơ bên tả ngạn sông Cầu và được dòng sông che chở từ hàng ngàn năm nay. Không chỉ nổi danh là một làng Việt cổ với những di sản văn hóa phi vật thể đánh dấu những mốc son thăng trầm của văn hóa làng xã, làng Vọng Nguyệt còn khắc sâu vào ký ức mỗi người về một làng nghề tơ tằm có lịch sử hàng nghìn năm.

Để nói về nguồn gốc của cái tên Vọng Nguyệt, ắt hẳn sẽ nhiều du khách ngỡ ngàng khi nghe kể câu chuyện lý thú này: Ngày xưa, mảnh đất này có tên là Ngột Nhì. Vào một ngày, có một người đàn ông họ Chu tìm tới khẩn hoang lập làng và được phong làm Tổ làng. Khi ông qua đời được an táng ở đồng Đống Tranh, một vị trí nhìn xuống ao bán nguyệt, từ đó người ta gọi là làng Vọng Nguyệt.

Làng Vọng Nguyệt không chỉ được mệnh danh là mảnh đất địa linh nhân kiệt, nơi sản sinh ra những nhân tài lẫy lừng nơi đất Bắc. Làng Vọng Nguyệt còn lưu danh muôn thuở bởi cái nghề mà cha ông để lại từ ngàn xưa: nghề trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ kéo kén.

Người xưa ở Vọng Nguyệt có phường kén thì nay Vọng Nguyệt có hội dâu tằm. Mỗi năm, người Vọng Nguyệt sản xuất ra 60 -70 tấn tơ, gần 10% sản lượng tơ của cả nước. Ở Vọng Nguyệt đa dạng các chủng loại tơ, từ tơ máy cao cấp, đến tơ máy mi ni, tơ thủ công cải tiến, tơ vải kéo tay, tơ gốc, tơ xe…

Mỗi một năm 10 tháng, trẩy hội vui xuân thoải mái đến cuối tháng 2 âm lịch hàng năm, các gia đình sẽ sửa soạn đồ nghề máy quay, bếp lò, than đốt, để chuẩn bị bắt tay vào một mùa kéo tơ mới. Từ các cụ già đến những em nhỏ khắp đầu làng cuối xóm nhộn nhịp kéo kén ươm tơ, cứ như làng vào hội. Người Vọng Nguyệt vô tư và bình thản , lãi cũng vui mà lỗ cũng cười xòa. Lãi thì dành vốn cho vụ mùa năm sau, lỗ thì cùng ngồi lại tính toán tìm cách kéo lại. Ở đâu có kén tốt, kén đẹp thì cả phường cùng báo nhau đi mua, ở đâu có mối bỏ hàng lớn thì báo nhau đến chào. Người Vọng Nguyệt trọng nghĩa, trọng tình hào sảng và cởi mở, họ không giấu nghề, giấu nghiệp đó là nét đẹp trong thương mại của làng Vọng Nguyệt.

Nghề ươm tơ, dệt lụa ở đây bắt đầu từ khi nào hầu như không ai còn nhớ, chỉ nhớ về những câu chuyện được truyền từ đời này đến đời khác. Khi Vọng Nguyệt còn là vùng đất được triều đình xưa giao cho nhiệm vụ ươm tơ dệt vải. Nhiều dòng họ lớn trong làng như Nguyễn Hữu, Chu, Ngô Quý, Ngô Xuân đã cùng nhau tạo nên danh tiếng mang làng tơ tằm Vọng Nguyệt vang xa khắp mọi vùng.

Kỹ thuật ươm tơ là điều tạo nên sự khác biệt giữa tơ của làng Vọng Nguyệt với sản phẩm của những nơi khác. Khi có kén tằm, phải phân loại rất nhanh, bảo đảm loại bỏ sạch chất bẩn trên kén. Sau đó chọn kén tiêu chuẩn trước khi ngài cắn kén chui ra. Vụ ươm tơ bắt đầu từ tháng ba đến tháng mười âm lịch hàng năm. Kén được cho vào nước nóng để dễ dàng tách ra và kéo thành sợi cuộn vào các guồng. Công đoạn gỡ kén, quay tơ phải có 2 người để vừa luộc kén, vừa kéo tơ. Mỗi con tơ kéo được nặng khoảng 0,2kg, được người ta rút ra khỏi guồng quay tơ mang ra ngoài để phơi khô.

Tơ sau khi phơi khô được thương lái ở nhiều nơi như Nội Duệ, Lim, Hà Nội, Hà Đông… về tận chợ làng ở đây mua tơ tằm mang đi bán khắp cả nước và xuất đi nước ngoài. Trước đây người dân Vọng Nguyệt chủ yếu nuôi giống tằm ta cho tơ vàng, nhưng gần đây họ còn nuôi thêm giống tằm trắng cho tơ trắng với năng suất cao hơn.

Trải qua thăng trầm của lịch sử, trước sức ép đầu ra sản phẩm lại khó khăn, bởi người tiêu dùng khó thích ứng được với tơ lụa truyền thống do giá cao, khó giặt, khó tiếp cận thời trang ứng dụng. Theo thống kê, trước đây cả làng Vọng Nguyệt có khoảng hơn 300 hộ làm nghề tơ tằm. Tuy nhiên, những năm gần đây, nhiều người dần bỏ nghề đi làm công việc khác. Dù rất muốn bảo tồn, phát triển nghề truyền thống của quê hương nhưng để có kén ươm tơ, các hộ phải thu mua từ Yên Bái, Lâm Đồng… Chi phí tăng lên trong quá trình vận chuyển, kén bị dập nát cũng ảnh hưởng lớn đến chất lượng tơ, trong khi sản phẩm tơ hiện tại khó tiêu thụ, khiến người dân càng khó giữ nghề.

Có thể nói Vọng Nguyệt là một trong số ít những làng quê Việt Nam vừa giỏi làm nghề, vừa giỏi chữ nghĩa. Dẫu ngàn đời mải miết bên khung cửu mưu sinh với cơm áo nhưng những người nông dân chân lấm tay bùn vẫn không quên nhắc nhở, dặn dò cháu con phải yêu chữ nghĩa như yêu nghề, họ truyền cảm hứng hiếu học cho những thế hệ sau.

Người Vọng Nguyệt tự nhủ với nhau rằng bao giờ nước sông Cầu còn chảy, người làng vẫn cố bám trụ với nghề nông tang cho dù cuộc đời nương dâu bãi bể và nhất định khốn khó đến đâu cũng phải bảo con cháu học hành để viết tiếp truyền thống khoa bảng của làng.

VỀ LÀNG
Hotline: 037 38 39 088
Email: admin@velang.vn
Website: https://velang.vn
Social Network: FacebookYoutubeInstagram

0 0 đánh giá
Article Rating
Theo dõi
Thông báo của
guest
0 Comments
Cũ nhất
Mới nhất Được bỏ phiếu nhiều nhất
Phản hồi nội tuyến
Xem tất cả bình luận
0
Rất thích suy nghĩ của bạn, hãy bình luận.x