Nếu trước đây làng Triều Khúc (xã Tân Triều, Thanh Trì, Hà Nội) nức tiếng Hà Thành bởi nghề dệt thủ công và sản xuất những phụ kiện may mặc thì hiện nay Triều Khúc lại được biết đến như một trong những làng nghề đi đầu trong việc chuyển đổi từ sản xuất thủ công sang quy mô công nghiệp.
Cách trung tâm Hà Nội khoảng 8 km về hướng Tây Nam, Triều Khúc xưa có tên gọi là làng Đơ Thao không chỉ nổi tiếng đất Hà Thành khi còn lưu giữ được những nét cổ kính đặc trưng của ngôi làng xưa Bắc Bộ mà còn nức tiếng với nghề dệt truyền thống.
Từ thế kỷ XVIII, làng Triều Khúc đã nổi tiếng là nơi sản xuất và cung cấp những mặt hàng bằng tơ lụa. Đó là những phụ kiện trong bộ trang phục phụ nữ Bắc Bộ xưa như: nghề dệt the (áo the, quạt the); nghề dệt nái (yếm, bao thắt lưng); nghề nhuộm (áo, yếm, váy, thắt lưng);… Đây là những sản phẩm không thể thiếu trong những trang phục của người phụ nữ Việt Nam những thế kỷ trước. Thế nhưng hiện nay những phụ kiện này gần như đã không còn được sử dụng trong đời sống hàng ngày. Có chăng, nó chỉ còn sử dụng thi thoảng trong những dịp lễ hội.
Tuy vậy, làng dệt Triều Khúc hiện nay không những không bị mai một mà còn được phát triển rất mạnh, với những nhà máy sản xuất quy mô lớn.
Cuối thế kỷ XVIII, vào thời Lê – Trịnh, ông Vũ Đức Úy được triều đình cử làm Phó sứ sang Trung Quốc và học được nghề dệt thao, về nước được vua phong chức, tổ chức dạy nghề cho dân làng Triều Khúc. Để tưởng nhớ cụ, năm 1924, dân làng đã xây nhà thờ tổ nghề bên cạnh chùa Hương Vân.
Chiếc nón dẹt, từ ngày có quai thao đã mềm mại và duyên dáng hơn, được các bà, các cô gần xa ưa dùng. Sản phẩm đôc đáo đã gắn liền với tên gọi nôm na của làng Triều Khúc: làng Đơ Thao (vì làng ở sát tỉnh Hà Đông, trước có tên gọi Cầu Đơ, để phân biệt với Đơ đồng, Đơ làm ruộng).
Cùng với quai thao, trước đây Triều Khúc còn làm chân chỉ hạt bột để gắn vào voi thờ, ngựa thờ, y môn, tàn, tán. Từ lông gà, lông vịt, tóc rối, qua bàn tay cần mẫn và khéo léo, người Triều Khúc còn làm ra phất trần, độn tóc và hoa lông gà được dùng nhiều vào dịp Tết Nguyên đán.
Khi nhắc đến làng Triều Khúc (Xã Tân Triều), các cụ cao niên trong làng thường kể lại, nơi đây nổi tiếng là làng thủ công của đất Thanh Oai (Hà Đông) xưa. Nổi tiếng nhất là nghề dệt từ nguyên liệu thô, sần – là những phế liệu từ dệt lĩnh dệt lụa thải ra, được chuốt lọc lại thành những con tơ, cuộn sợi nhuộm đủ màu rồi mới dệt thành vải để làm quai nón. Câu ca “Ai làm ra nón quai thao, để cho anh thấy cô nào cũng xinh” có lẽ bắt nguồn từ làng quê này.
Dân làng còn nổi tiếng bởi nghề đi khắp nơi thu lượm lông gà, lông vịt về phân loại, làm sạch, phơi khô. Từ các nguyên liệu này, mọi người trong nhà, mỗi người mỗi việc làm thành khá nhiều sản phẩm. Hiện tại làng còn lưu truyền bài ca Nôm (cả bằng văn bản) do một tác giả ký tên là “ấp tử Giáo Hồng” (ông giáo Hồng là người con của làng) sáng tác năm 1915, chỉ với 36 câu mộc mạc nhưng đã phác họa nghề của dân làng làm ra 34 sản phẩm từ các nguyên liệu này. Nhờ nghề này mà đời sống của dân làng xưa cũng như nay đều ổn định và khá giả hơn các làng quê khác trong vùng.
Ngày nay, truyền thống “nhất nghệ tinh, nhất thân vinh” của Triều Khúc vẫn được phát huy và mở rộng thành nhiều nghề khác, có sự “phân công ” theo các dòng họ, như họ Hoàng Đình chuyên làm băng hiệu, tua cờ và mũ phục vụ lễ hội và cả quân đội; họ Nguyễn Hữu lại chuyên về dệt thảm, trang trí nội thất với những mặt hàng được cả khách hàng ở nhiều nước đến mua. Làng dệt Triều Khúc hiện nay không những không bị mai một mà còn được phát triển rất mạnh, với những nhà máy sản xuất quy mô lớn.
Hiện nay, làng Triều Khúc có một HTX công nghiệp dệt, 20 doanh nghiệp tư nhân. Các đơn vị này làm ra hơn 100 mặt hàng thủ công.
Trải qua bao thăng trầm lịch sử, biết bao thế hệ người dân Triều Khúc vẫn đang tiếp nối việc gìn giữ và phát huy làng nghề truyền thống; đưa làng nghề từ những khó khăn ở bên bờ vực giải thể đến phát triển thành nghề trụ cột đem lại thu nhập cho bao người lao động. Đặc biệt hơn, sự hiện hữu của làng nghề còn thể hiện sự gìn giữ những tinh hoa thủ công của ông cha, góp phần tôn vinh vẻ đẹp và những giá trị văn hóa, lịch sử của vùng đất kinh kỳ.
VỀ LÀNG
Hotline: 037 38 39 088
Email: admin@velang.vn
Website: https://velang.vn
Social Network: Facebook – Youtube – Instagram